Trudno było przypuszczać, czego się spodziewać w tym miejscu. Teoretycznie obszar ten nigdy nie został przebadany, ale jego znaczenie na mapie historycznej Gniezna było bardzo duże. Prace archeologiczne na terenie budowy prowadziła gnieźnieńska Archeologiczna Pracownia Badawcza THOR. Miniona Noc Muzeów w Gnieźnie, była wyjątkową okazją by zobaczyć najważniejsze skarby archeologiczne wykopane podczas prac: - Na wystawie znalazły się, jak wskazuje tytuł skarby starożytności spod targowiska. Mamy przede wszystkim tutaj najlepsze, najcenniejsze przedmioty, jakie udało się znaleźć w ciągu roku badawczego, podczas prac ratowniczych związanych właśnie z przebudową targowiska. Firma THOR, która prowadziła te badania, uzyskała sporą liczbę przedmiotów, której część postanowiła nam udostępnić na Noc Muzeów - mówił Tomasz Sawicki, zastępca dyrektora Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Wśród znalezionych przedmiotów jest kilka naprawdę cennych i unikatowych. - Mamy tutaj trochę militariów, co w ogóle w Gnieźnie jest rzadkością, bo jeśli chodzi o okresy dawne to miasto to nie było ośrodkiem zmilitaryzowanym. Mamy tutaj przyzwoicie zachowane ostrogi z drugiej połowy XI wieku, oraz takie z XIII i XIV wieku. Są tu także podkowy końskie z XIV, XV i początku XVI wieku - informuje Tomasz Sawicki. Odnalezione podkowy idealnie komponują się z dawną nazwą tego placu, który jeszcze w XX wieku nazywany był... Końskim Targowiskiem.
W trakcie prac odnaleziono także zabytki, które stanowią swoistą ciekawostkę i przekazują nam informacje o tym, czym zajmowali się gnieźnianie w czasie wolnym: - Poza tym możemy zobaczyć małą, ale niezwykle cenną figurkę, która jest konikiem szachowym z XIII/XIV wieku. Jest to dokładnie ten sam typ szachów, jakie odkryto kilka lat temu w Sandomierzu. W MPPP na wystawie stałej mamy kopie tych szachów sandomierskich. To są prawie identyczne figurki. Były to szachy podróżne, ale znaleziono tylko jedną figurkę, więc widocznie komuś musiała się zagubić - przyznał Tomasz Sawicki.
Na wystawie nie zabrakło także "tradycyjnych" znalezisk, które obrazują życie codzienne dawnych gnieźnian: - W kolejnej gablocie znalazły się ozdoby kobiece. Mamy też trochę monet, najstarsza jagiellońska pochodzi z XII wieku, pozostałe są z wieku XVII i XVIII. Znalazł się też tu kluczyk do szkatuły pochodzący z renesansu mniej więcej z I Połowy XVI wieku. Mamy też fragmenty pięknie zdobionych okładzin, nożyków, grzebieni, szpili oraz bardzo cenną i rzadką część w archeologii, którym jest instrument muzyczny. To jest prawdopodobnie fujarka - powiedział archeolog.
Najwięcej odkrytych zostało przedmiotów użytkowych, w tym naczyń ceramicznych, ale także łyżew i płuz kościanych. - Takich znaleziono wiele w pracach wykopaliskowych na terenie Targowiska. Ceramika jest najczęściej znajdywanym przedmiotem w archeologii. Znaleziono także niewielką ilość naczyń wczesnośredniowiecznych, natomiast znacznie więcej jest w ich okresie późniejszym - mówił Tomasz Sawicki.
Na wystawie znalazły się tylko przedmioty, ale trzeba pamiętać, że na placu targowym znaleziono sporo obiektów, świadczących o osadnictwie w tym miejscu. Są to między innymi jamy, półziemianki, paleniska, piece, czy ślady budowli drewnianych. Odkryto też cmentarzysko średniowieczne, na które składało się z kilkudziesięciu grobów. - Groby te pochodzą z XI i XII wieku. Nie były one tak bogato zdobione, jak groby wcześniejsze - stwierdził Tomasz Sawicki. Na terenie Targowiska, o czym wiedziało już wielu gnieźnian, znaleziono też obiekty współczesne, pochodzące z okresu II wojny światowej. Były to szczeliny przeciwlotnicze, z których budowa jednej nie została ukończona.
Badania archeologiczne pod Targowiskiem były jednymi z największych tego typu zadań, podjętych w historycznej części Gniezna. Jak wynika z badań, miejsce to było szczególnie mocno zamieszkane i użytkowane w XII wieku, potem rozwój tej części został zahamowany. Badacze podejrzewają, że może to mieć związek z najazdem krzyżackim mającym miejsce w 1331 roku.
Archeolodzy na miejscu obecnego targowiska odnaleźli ok. 61400 fragmentów ceramiki, 445 fragmentów polepy oraz 24 000 szczątków zwierzęcych.
Firma THOR ma jeszcze dużą ilość obiektów, którą musi zbadać, opisać i podać konserwacji. Rezultat badań zostanie przedstawiony także w formie monografii. Przedmioty te trafią potem do zasobów Muzeum Początków Państwa Polskiego, jednak jak przyznaje Tomasz Sawicki może to nastąpić dopiero za rok. Wtedy pracownicy muzeum postanowią, czy z obiektów tych zrobić kolejną, ale już większą wystawę. Natomiast materiał zaprezentowany podczas wystawy na Nocy Muzeów w 75% wejdzie do ekspozycji wystaw stałych MPPP.
Ekspozycję "Targowisko starożytności" można oglądać w holu MPPP do września 2015 roku.
