Pierwszą, historycznie potwierdzoną datą opisującą początki Polski jest rok 966. Moment ten, czyli chrzest, stanowi dziś utarte przeświadczenie nagłego narodzenia państwa Mieszka. Oczywiście powstanie Polski to nie wydarzenie ad hoc. Był to długi proces, którego uzmysłowienie staje się celem prezentowanej wystawy. Główna intencja to wyjaśnienie, że kraj Piastów nie powstawał w próżni, a władcy musieli się „napracować”, aby posklejać w jedno obszar tak odmienny, pod względem kulturowym, politycznym, społecznym i gospodarczym.
Niebywałym atutem wystawy jest ukazanie dużej części zabytków po raz pierwszy szerokiej publiczności. To ponad 300 eksponatów z pięciu regionów reprezentatywnych dla późniejszych dzielnic państwa piastowskiego: Wielkopolski, Małopolski, Śląska, Mazowsza i Pomorza. Część z nich związana jest z życiem codziennym, inna to zabytki zaliczane do luksusowych i wskazujących na kontakty dalekosiężne (karolińskie, ruskie, awarskie itp.). Znaleźć tu można świetnie zachowane fragmenty tkanin utkanych 200 lat przed Mieszkiem, miecze, ozdoby stroju tj. szklane paciorki z Bliskiego Wschodu, czy rzadko spotykany żelazny nożyk, który służyć mógł jako skalpel chirurgiczny.
Bez wątpienia, najciekawszym zabytkiem jest „Geograf Bawarski” – pierwsze źródło spisane w 845 r., które opisuje plemiona zachodniosłowiańskie zamieszkujące tereny na wschód od Łaby i na północ od Dunaju. Mimo że to faksymile (planuje się udostępnienie oryginalnego manuskryptu z XI w.), wydarzenie to jest niezwykłe z uwagi na pierwsze upublicznienie tak bardzo znanego historykom (i nie tylko) źródła w Polsce.
Nieodłącznym elementem wystawy jest jej narracja, która ma formę listów pisanych przez arabskiego podróżnika i kupca. Jako osoba obca w środowisku słowiańskim, a także poszukująca nowych towarów i rynków zbytu, bohater ma wyostrzony zmysł obserwacji. Dzięki temu zauważa rzeczy charakterystyczne dla każdego z ww. obszarów, z zakresu kultury materialnej czy ustroju społecznego. Jego relacja nawiązuje do artefaktów zgromadzonych na wystawie, ale też do innych źródeł pisanych. Oprawa graficzna wystawy wzorowana jest na miniaturach wczesnośredniowiecznych.
Wystawa otwarta jest dla zwiedzających do 2 października 2022 roku w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie.
