Na cmentarzu św. Piotra znajdują się dwa pomniki – jeden, najczęściej nawiedzany przez mieszkańców, upamiętnia powstanie wielkopolskie i poległych w nim gnieźnian. Drugi jest mniej znany, choć jego symboliczność jest równie ważna. Niestety, jego stan jest coraz gorszy, a ostatnio został także otoczony taśmami, aby dla własnego bezpieczeństwa, nikt do niego nie podchodził.

Monument został odnowiony w 2000 roku staraniem Towarzystwa Miłośników Gniezna, które wystąpiło do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o renowację obiektu, który wówczas też wymagał ratunku. Jak się jednak można było przekonać po kilku latach, prace były poprowadzone mało starannie, gdyż pierwsze pęknięcia pojawiły się w 2007 roku.

Obecnie stan jest coraz gorszy, jednak jak zapewnił nas ks. Jan Kasprowicz, proboszcz parafii katedralnej, sprawa trafiła już do odpowiednich organów: - Na razie wystąpiliśmy do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu z programem konserwatorskim i wyrażeniem zgody na prowadzenie prac. Jednocześnie parafia zwróciła się do urzędu konserwatorskiego o przyznanie dotacji i teraz oczekujemy, jaka będzie decyzja konserwatora - przekazał. Takie postępowanie jest konieczne z tego względu, że cmentarze jako obszary podlegające strefie ochrony konserwatorskiej, podlegają WKZ.

Ceglany obelisk został ustawiony w 1832 roku w celu upamiętnienia niwelacji i „oczyszczenia” dotychczasowego cmentarza, co oznaczało w skrócie ekshumację wszystkich spoczywających tu od wieków szczątków i pochowanie ich w jednym miejscu, właśnie pod obeliskiem. Konieczność takiego działania wynikała z faktu, że dotychczasowy cmentarz (wówczas niewielki) był po prostu przepełniony. Dotychczasowa parafia śp. Piotra i Pawła, istniejąca tu od XIII wieku, została przejęta w 1805 roku przez Katedrę. Cmentarz otaczający świątynię, został w 1829 roku powiększony o obszar dotychczasowych ogrodów proboszczowskich i wówczas dokonano niwelacji, której zwieńczeniem było postawienie obelisku. W 1889 roku pomnik został odnowiony przez mieszkańców Gniezna.