O tym, jakie było życie codzienne gnieźnian w XIX i na początku XX wieku, każdy może dowiedzieć się z wielu istniejących publikacji, wśród których wybija się przede wszystkim „Gnieźnianina żywot codzienny” E. Scholtza i M. Szczepaniaka. Na dniach wydano nową publikację, odkrywającą do tej pory niezbadany fragment historii naszego miasta i regionu. Jest ona o tyle interesująca, że źródłem są… kroniki szkolne.
„Codzienność lat 1914 – 1918 na Ziemi Gnieźnieńskiej w świetle kronik szkolnych” autorstwa Marka Szczepaniaka i Grażyny Tyrchan, swoją premierę miała w miniony piątek 15 maja w Centrum Kultury „Scena To Dziwna”. Jak przyznali autorzy, okres I wojny światowej jest zupełnie nieznany na terenie naszego miasta i okolic: - Kiedy zaczęła się wojna, w Gnieźnie stacjonowały dwa garnizony i w momencie ogłoszenia mobilizacji 31 lipca 1914 roku, w Gnieźnie rozpoczął się chaos. Brakowało miejsc w koszarach, wobec tego żołnierzy mobilizowano do wojska w różnych miejscach miasta, także pod gołym niebem, chociaż wykorzystywano również szkoły. Brakowało miejsc do kwaterunku. Na początku wojny była zauważalna euforia, podsycana przez Niemców liczących na zwycięstwo. Liczyli oni na jej szybkie zakończenie, a w efekcie przyniosła ona biedę i głód, gdzie trzeba było reglamentować żywność, trzeba było zatrudniać dzieci do pracy, zdezorganizowało pracę szkół. Dla nas, którzy nie znamy tego wszystkiego, czasy są ciekawe, ale jednocześnie tragiczne - przyznała Grażyna Tyrchan.
Nie tylko sam okres badawczy jest ciekawy w tej publikacji, ale także źródło, którym były kroniki szkolne: - Każda szkoła, która funkcjonowała w tym czasie, miała obowiązek prowadzenia takiej kroniki. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego i witkowskiego, który wówczas jeszcze istniał, działało ponad 130 szkół wyznaniowych, bo takie kategorie podziału były wówczas stosowane. Do dziś zachowało się jedynie 12 kronik - powiedział Marek Szczepaniak, kierownik Archiwum Państwowego w Poznaniu oddział w Gnieźnie. Jak dodał, sam sposób poszukiwania informacji z kronikach szkolnych, wzbudził zainteresowanie szerokiego gremium naukowców: - Pierwszy raz materiał ten zaprezentowaliśmy na międzynarodowej konferencji w Łodzi, która była poświęcona I wojnie światowej. Tam temat spotkał się z zainteresowaniem środowiska archiwistycznego i historyków, gdyż nasza praca łączy cechy pracy źródłoznawczej, jak i historiografii. Jako źródło historyczne kroniki szkolne praktycznie nigdy dotąd nie były wykorzystywane. Należy tu dodać, że z owego okresu w dużej mierze są one jedynym rzeczywistym źródłem informacji. W okresie I wojny światowej spora część prasy podlegała cenzurze, a lokalny tytuł „Lech. Gazeta Gnieźnieńska” został nawet zamknięty za przedrukowywanie treści, pochodzących np. z gazet francuskich. Gnieźnieńska publikacja ukazała się dzięki wsparciu dyrekcji Archiwum Państwowego w Poznaniu.
Premiera książki odbyła się przy okazji konkursu historycznego dla młodzieży gimnazjalnej pt. „Dzień powszedni mieszkańców Gniezna w latach 1914 – 1918”. W szranki stanęło sześć gimnazjów, działających na terenie naszego miasta. W dwóch etapach drużyny musiały zmierzyć się z pytaniami, dotyczącymi głównie treści zawartych w książce, ale nie tylko. Przydatna była też znajomość pewnych dziejów z historii powszechnej, które pomagały interpretować niektóre z pytań zadawanych przez sędziów. Trzeba przyznać, że pytania mogły być zaskakujące, niekiedy trudne, ale dobra znajomość tematu i literatury na pewno pomagała.
Ostatecznie, po zaciętej walce o najwyższą stawkę, zwycięskie okazało się być Gimnazjum Stowarzyszenia „Rodzice – Dzieciom”, które zdobyło 40 punktów. Niewiele mniej uzyskało Akademickie Gimnazjum Millenium, zdobywając 39,25 punktów, a trzecie miejsce zajęło Gimnazjum nr 4 z wynikiem 26,5 punktów. Nagrody wręczyli sędziowie konkursu – Marek Szczepanowski, Grażyna Tyrchan oraz Henryk Krystek, dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu.
