Losowe 24 gminy i 94 obiekty skontrolowane zostały przez inspektorów NIK (w kilku województwach), którzy sprawdzali dostępność przestrzeni publicznej dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Ocena wszystkich 94 obiektów wskazała iż żaden z nich nie był wolny od barier, rozwiązań lub niedogodności, które mogłyby stać się poważnym problemem dla osoby niepełnosprawnej. 

W kontekście Gniezna inspektorzy wskazali iż działania Miasta Gniezna w zakresie dotyczącym poprawy infrastruktury pod kątem osób niepełnosprawnych były realizowane systematycznie, jednakże nie były skuteczne: - Nie zapewniały bowiem osobom starszym i niepełnosprawnym dostępu do tej przestrzeni na zasadzie równości z innymi osobami - informuje raport NIK. Inspektorzy w ocenie ogólnej wskazali iż niektóre z objętych kontrolą inwestycji, nie do końca przemyślano pod kątem ww. osób: (...) niektóre z objętych kontrolą inwestycji zrealizowano w sposób niegwarantujący pełnej dostępności nawet dla osób z dysfunkcją narządu ruchu. Miasto nie zastosowało też części rozwiązań wspomagających osoby o ograniczonej percepcji, przez co niektóre obszary przestrzeni publicznej były dla nich nadal niedostępne - czytamy w wystąpieniu pokontrolnym. Zaznaczono jednak iż Miasto Gniezno na bieżąco reagowało na zgłoszenia dotyczące zidentyfikowanych przeszkód, wdrażając je w projektach przewidzianych na następne lata. 

Ponadto, jak zawarto w wystąpieniu pokontrolnym: - Miasto nie przeprowadzało kompleksowego audytu przestrzeni publicznej, nie dysponowało również mapą dostępności obiektów dla osób z niepełnosprawnościami. Udostępniano natomiast informacje o dostępności wybranych elementów tej przestrzeni np. odnośnie miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych (na stronie internetowej Strefy Płatnego Parkowania). Miasto dotychczas nie podjęło natomiast współpracy w tym zakresie z podmiotami zewnętrznymi, w tym prywatnymi.

W raporcie wskazano iż w zakresie usuwania przeszkód, przy sygnalizowaniu problemów w codziennym poruszaniu się po mieście, dość mocno wykazywała się Miejska Rada Seniorów. Organ ten wielokrotnie organizował spotkania czy obrady, w trakcie których poruszane były kwestie dotyczące starszej grupy mieszkańców. Ponadto Miasto Gniezno, realizując różne inne działania w zakresie inwestycyjnym, podejmowało działania w zakresie likwidacji barier - przykładem jest budynek Starego Ratusza, w którym po rewitalizacji powstała winda czy nowe bloki przy ul. Cymsa, spośród których ten dla seniorów także będzie posiadał windę. Inspektorzy NIK wskazali jednak iż przy stosowaniu tych rozwiązań, nie korzystano z rad ekspertów z zakresu projektowania uniwersalnego, przez co przy istniejących możliwościach, nie zrealizowano niektórych rozwiązań, oczekiwanych w danym miejscu. Przykładowo w kwestii Starego Ratusza: - Nie uwzględniono natomiast rozwiązań służących osobom z dysfunkcją słuchu (np. pętla indukcyjna), a także właściwych oznaczeń fakturowych i kontrastowych dla niewidomych i słabowidzących.

Specjaliści z zakresu audytu przestrzeni publicznej dokonali kontroli na terenie Gniezna w Urzędzie Miejskim, Parku im. T. Kościuszki, Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej, targowisku i parkingu przy szpitalu na ul. Rybnej/św. Jana. W trakcie oględzin, w których brała także udział osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim wykazano m.in.: 

- w Urzędzie Miejskim - trudność w otwieraniu drzwi przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych, schody wejściowe nie były odznaczone kontrastem (dla osób niedowidzących), platforma dla wózków była sprawna, ale przy schodach stał też wózek inwalidzki przymocowany do barierki łańcuchem i do tego nie miał powietrza w kołach. Ponadto: - Obsługa klienta niepełnosprawnego, jak wyjaśniła Sekretarz, odbywa się na parterze budynku. Lada pracowników obsługi była wysoka, uniemożliwiała korzystanie osobom poruszającym się na wózku - zawarto w raporcie.

- w Parku im. T. Kościuszki - wskazano iż alejki, mimo pojawiających się i stojących dłuższy czas kałuż, są wykonane poprawnie. Wykazano jednak brak oparć pod łokcie na ławkach, co może stanowić trudność z korzystania przez osoby z problemami ruchowymi. Ponadto wskazano iż część zabawek na placu dla dzieci była umieszczona na podłożu piaszczystym, uniemożliwiającym dojazd wózkiem: - Stwierdzono również brak dojazdu utwardzonego do zestawu mebli ustawionych na trawie oraz brak prowadnicy umożliwiającej dojście do mebli dla osoby niewidomej lub słabowidzącej. Meble na trawie nie były wyposażone w podłokietniki. Ich element stanowiły siedziska na niskiej wysokości, niesprzyjające korzystaniu przez osoby z dysfunkcją kończyn lub osoby starsze o niskiej mobilności. Słupek antyparkingowy na jednej z alejek parku był słabo oznakowany, mało widoczny, stanowił potencjalne niebezpieczeństwo dla osoby niewidomej lub słabowidzącej, część stojaków rowerowych umieszczona była bokiem na ciągu pieszych, stanowiąc potencjalną przeszkodę dla osób słabowidzących lub niewidomych.

- MOPS - nie wykazano większych uwag co do samego wejścia do budynku: - W budynku nie zainstalowano pętli indukcyjnej i wideotłumacza na potrzeby osób słabosłyszących lub głuchych. Tablica informacyjna o kolorze grafitowym i szarej czcionce była nieczytelna dla osób słabowidzących. Stwierdzono brak tyflografik ułatwiających orientację w budynku osobom niewidomym; czcionka użyta przy okienkach obsługi klienta była nieczytelna - szeryfowa i pochyła. Drzwi do toalety otwierały się swobodnie. Aby skorzystać z toalety na parterze, konieczne było pobranie klucza z punktu obsługi klienta. Pracownicy MOPS-u tłumaczyli ten fakt sytuacjami kradzieży oprzyrządowania. W toalecie nie stwierdzono zainstalowania przycisku wzywającego pomoc. Kosz na śmieci był odpowiedni i dostępny, a lustro w toalecie było umiejscowione na wysokości uniemożliwiającej skorzystanie przez osobę na wózku. Włącznik światła przy toalecie umieszczony był zbyt wysoko.

- Targowisko - wskazano iż na parkingu podziemnym winda dla osób niepełnosprawnych znajdowała się w większej odległości od miejsc dla niepełnosprawnych, niż miejsca postojowe dla innych osób. Ponadto wykazano iż kasa biletowa, jedyna na tym parkingu, znajdowała się w znacznej odległości od ww. miejsc: - Na płycie parkingu znajdował się duży żółty znak (kierunkowskaz), informujący o miejscu kasy biletowej (automat), jednak był on nieczytelny (zwłaszcza napis zaimplementowany w znak na płycie). Wlot monet w parkomacie był umiejscowiony zbyt wysoko - niedostępny dla osoby na wózku, parkomat nie był wyposażony w system głośnomówiący. Przy wejściu do windy prowadzącej na płytę targowiska znajdował się wysoki próg (ok. 5 cm). Ponadto stwierdzono brak oznakowania i kierunkowskazów, nieczytelność istniejących znaków, wąski dojazd do toalet. Dodatkowo w tej ostatniej, przeznaczonej dla osób niepełnosprawnych stwierdzono oprzyrządowanie wykonane w sposób, który nie mógłby zapewniać bezpiecznego korzystania, a ponadto posiadało próg na wejściu. Wskazano również iż schody od strony ul. św. Wawrzyńca nie posiadają kontrastu, przez co mogą stanowić zagrożenie dla osób o słabym wzroku. W trakcie prowadzonej analizy, można było też zauważyć brak kultury i znajomości przepisów po stronie kierujących: - Przy kopercie dla osób z niepełnosprawnościami zorganizowanej na poziomie targowiska w trakcie oględzin zaparkowane były (nawet na chodniku) samochody – piesi, w tym osoby z niepełnosprawnościami, zmuszeni byli do poruszania się po jezdni. Pracownicy Urzędu wyjaśnili, że jest to dozwolone, ponieważ część ulicy w tym miejscu stanowi jednocześnie część pieszą. W trakcie oględzin osoba kierująca pojazdem, widząc osoby poruszające się w tym miejscu po jezdni, w tym osobę na wózku, użyła sygnalizacji dźwiękowej.

- parking przy ul. Rybnej/św. Jana - w raporcie zawarto zwięzłe uwagi: - Na placu znajdowała się koperta parkingowa, ale po wyjściu z pojazdu osoba na wózku, niewidoma lub z innymi dysfunkcjami, zmuszona była do pokonania ok. 10 cm krawężnika, żeby dostać się na chodnik. Chodnik przy ul. Rybnej był prosty, łatwy do pokonania, przy pochylni z poręczami ułatwiającymi zjazd znajdował się zbyt wysoki krawężnik, utrudniający dojazd do chodnika. Sam zjazd był wyposażony w barierki – szerokość stromego zjazdu, podjazdu – uniemożliwiała obustronny chwyt osobie na wózku. Podjazd był możliwy trzymając się tylko jednej strony, co znacznie utrudniało pokonanie odległości. Na chodniku, przy którym znajdował się podjazd panował bardzo duży nieporządek (psie odchody na ciągu komunikacyjnym), parkomat przy podjeździe umiejscowiony był w nieodpowiednim miejscu - ok. 40 cm od skraju krawężnika, był on niedostępny dla osób na wózkach oraz osób niewidomych.

W wyjaśnieniach ze strony Urzędu Miejskiego zawarto iż częstokroć realizowane inwestycje napotykają na konieczność zyskania opinii konserwatora zabytków: - W ocenie NIK, objęcie miasta nadzorem konserwatorskim nie wyklucza możliwości korzystania ze wsparcia eksperckiego, np. w postaci konsultowania konkretnych rozwiązań architektonicznych i technicznych ze specjalistami projektowania uniwersalnego. Wyjaśniając powstałe utrudnienia dla osób o ograniczonej sprawności, Zastępca Prezydenta powołał się również m.in. na względy ekonomiczne, znaczną w porównaniu ze stanem sprzed remontu poprawą dostępność obiektów, zgodność wdrażanych rozwiązań z przepisami prawa, w tym prawa budowlanego, racjonalność wdrażanych usprawnień bez stosowania nadmiernych obciążeń, brak szczegółowych wytycznych odnośnie sposobu realizacji części działań (np. sposobu montowania poręczy przy pochylniach). Zadeklarował jednocześnie możliwość powołania zespołu w celu zapobieżenia w przyszłości powielania się barier architektoniczno-funkcjonalnych, a także analizę i usunięcie utrudnień, jakie są obecnie możliwe do wdrożenia. Ponadto, jak wskazano w wystąpieniu pokontrolnym, Miasto nie uwzględniało informacji o dostępności autobusów MPK dla osób niepełnosprawnych w rozkładach jazdy, a same pojazdy nie były stosownie oznakowane. Prezydent miał jednak zapewnić inspektorów, że takowe informacje w rozkładzie jazdy i oznaczenia na autobusach pojawią się po dostarczeniu nowych 12 pojazdów niskopodłogowych w tym roku. 

W ocenie cząstkowej inspektorzy NIK stwierdzili: - Miasto sukcesywnie realizowało inwestycje w celu poprawy dostępności przestrzeni publicznej. NIK negatywnie ocenia niezastosowanie w działaniach inwestycyjnych części rozwiązań wspomagających osoby o ograniczonej percepcji, a niekiedy również z niepełnosprawnością narządu ruchu, przez co osobom tym nie zapewniono dostępu do przestrzeni publicznej na równi z osobami pełnosprawnymi.

Kontrola miała miejsce pod koniec 2017 roku, wystąpienie pokontrolne wydano w styczniu 2018 roku. Jego treść podano do publicznej wiadomości pod koniec października 2018 roku.