Dla znacznej grupy społeczeństwa historia zamyka się w tym, co znaleźć można w podręcznikach szkolnych, publikacjach czy znanych zabytkach. Tymczasem historię odkrywa się cały czas na nowo, w miarę odnajdywania nowych dokumentów lub pamiątek z przeszłości, a także ujawniania wydarzeń lub postaci, które zostały zapomniane przez współczesnych. Tak też było na wtorkowym spotkaniu w IKE, gdzie odbyła się sesja naukowa z okazji 20-lecia istnienia gnieźnieńskiego oddziału Archiwum Państwowego w Poznaniu. 

Wszystkich zgromadzonych w auli powitał prof. zw. dr hab. Janusz Karwat, kierownik Zakładu Studiów Gnieźnieńskich oraz kierownik gnieźnieńskiej jednostki Archiwum Państwowego, Marek Szczepaniak: - Historia archiwum gnieźnieńskiego jest starsza, aniżeli samego oddziału. Wcześniej istniało Powiatowe Archiwum Państwowe, później ekspozytura Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Poznaniu, a od 20 lat istnieje ten gnieźnieński oddział. Niezależnie od tej formy organizacyjnej, jaką przyjmowaliśmy, archiwum istnieje długo i my dziś obchodzimy właśnie 20-lecie istnienia oddziału - mówił kierownik, także witając wszystkich gości przybyłych na to wydarzenie. Wśród nich był także Henryk Krystek, dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu: - Cieszymy się, że ten oddział powstał mimo iż nie odbywało się to bez żadnych problemów z uwagi na topografię związaną z zakresem działalności innych instytucji i urzędów. Funkcjonuje on na terenie powiatu gnieźnieńskiego i wrzesińskiego, aczkolwiek materiały archiwalne posiada także z terenu Międzychodu, Jarocina, Wągrowca itd. a więc jest bardzo ciekawym oddziałem - mówił dyrektor zaznaczając iż gnieźnieńskie archiwum jest przykładem dla innych, jako jednostka działająca prężnie w dziedzinie edukacyjnej i publicystycznej. Prof. Janusz Karwat podkreślił wcześniej dobrą współpracę pomiędzy Archiwum Państwowym i Instytutem Kultury Europejskiej, a te same dobre relacje potwierdził w mieniu swoim i swojej instytucji również ks. Michał Sołomieniuk, dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie. Wyrazy podziękowania za dotychczasową działalność złożył także senator Robert Gaweł. 

Na spotkaniu obecny był także pierwszy kierownik gnieźnieńskiego oddziału AP, Waldemar Markiewicz, który wspomniał, jak niełatwe były początki działalności instytucji 20 lat temu. Marek Szczepaniak dodał iż osiągnięcia oddziału nie byłyby możliwe, gdyby nie zaangażowanie całego zespołu pracowników - Grażyny Tyrchan, Ewy Bernaciak i Grzegorza Konieczki. 

W dalszej części spotkania odbyła się właściwa sesja naukowa, w trakcie której wygłoszone zostały krótkie referaty. Wszystkie one były ułożone chronologicznie i dotyczyły różnych aspektów, ale mimo to zamykających się w historii Gniezna. Pierwszy wykład wygłosił archeolog Łukasz Kaczmarek z Muzeum Początków Państwa Polskiego, który opowiedział o ceramice z konstrukcji kamiennej, odkrytej na terenie gnieźnieńskiego zespołu grodowego. Głównym wątkiem były problemy badawcze, związane z analizą zebranego materiału - w tym przypadku pochodzącego z kamiennej konstrukcji, odkrytej przy kościele pw. św. Jerzego. Kolejny wykład wygłosił prof. dr hab. Leszek Wetesko z IKE Krzyż obleczony w złoto. Na marginesie studiów nad uwiezionym z Gniezna przez Brzetysława złotym krucyfiksem. Uwagi wstępne na temat genezy i symboliki złotego krzyża. Jako trzecia wystąpiła Zofia Wojciechowska, która przedstawiła wykład nt. znaczenia ordynacji miejskiej na bazie dokumentu ustanowienia dożywotnich urzędów miejskich w Gnieźnie, pochodzący z XVIII wieku. 

W trakcie przerwy oficjalnie otwarto wyjątkową wystawę - na planszach zaprezentowane zostały współczesne zdjęcia kilkunastu kamienic, które zestawiono z rysunkami projektów, sporządzonymi głównie na przełomie XIX i XX wieku. Jak przekazał Marek Szczepaniak, przez to chciano pokazać, jak bardzo zmieniała się tkanka miejska na przestrzeni ostatnich 150 lat. Na niektórych z plansz można bowiem znaleźć też plany budynków z połowy XIX wieku, ale także niezrealizowane projekty z lat 30. XX wieku. Dzięki temu zestawieniu, widać też dokładnie, jak wielu pierwotnych detali architektonicznych w postaci rzeźb, fryzów czy innych ozdób, zostały pozbawione kamienice (głównie w okresie PRL-u), które są codziennie mijane przez gnieźnian na ulicach miasta. 

W dalszej części sesji naukowej, przedstawiono jeszcze sześć kolejnych wykładów. Dr Elżbieta Urbaniak opowiedziała o pracy i życiu nauczyciela szkół parafialnych w archidiakonacie gnieźnieńskim w II połowie XVIII i w początkach XX wieku. Krzysztof Zalaszewski zaprezentował historię "Mogiły Francuza", znajdującej się na terenie Lasów Królewskich, niedaleko Dębówca, a prof. Janusz Karwat przedstawił źródła wspomnień sprzed 1939 roku, dotyczące powstania wielkopolskiego na ziemi gnieźnieńskiej.

Po krótkiej przerwie zgromadzeni w auli mogli jeszcze usłyszeć o nowym źródle archiwalnym, który wzbogacił wiedzę dotyczącą zajęcia Gniezna w 1945 roku. Jest to dokument odnaleziony w Urzędzie Stanu Cywilnego, w którym znajduje się nieprzeanalizowany do tej pory spis osób zmarłych w tym okresie. Ks. Michał Sołomieniuk nakreślił przyczynki do biografii wybranych żołnierzy wyklętych z oddziału "Zielony Trójkąt", który działał w Gnieźnie i okolicy. Jako ostatni na sesji wystąpił Krzysztof Borowiak, który opowiedział historię wyjątkowej, ale zapomnianej postaci Czesława Czerniejewskiego, który był gnieźnieńskim konstruktorem i artystą. 

Wszystkie wykłady z sesji naukowej 10 października, zostały zebrane w publikacji, wydanej przez Archiwum Państwowe w Poznaniu i opatrzonej recenzją prof. dr hab. Józefa Dobosza.