Miejsce katastrofy

poniedziałek, 06 lipca 2015 19:46

Miejsce katastrofy

Rafał Wichniewicz

wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
12 komentarzy

Ostatnia publikacja historyczna, dotycząca katastrofy pociągu pod Jankowem Dolnym, odbiła się dosyć szerokim echem wśród naszych Czytelników.

Kilka tygodni temu opublikowaliśmy artykuł, dotyczący wypadku kolejowego, który miał miejsce 7 sierpnia 1907 roku (zobacz także: Tragedia przez niedbalstwo). Wkrótce po tym skontaktowało się z nami kilka osób, które albo co dopiero poznały temat, albo dziękowały za przypomnienie o sprawie. Część rozmów sprowadzała się do jednego wątku – dokładnego ustalenia miejsca katastrofy.

Dokonaliśmy rekonesansu w terenie oraz przeanalizowaliśmy materiały źródłowe. Składały się na nie zachowane zdjęcia archiwalne, wykonane na miejscu katastrofy, relacje z kilku gazet wydawanych w tym okresie oraz mapa wojskowa z 1911 roku.

Na pierwszej z fotografii widać dwie lokomotywy, jedną przewróconą, a druga stoi pod kątem na torowisku. Za nimi widać rozbite wagony kolejowe, a na dalszym planie znajduje się także domek dróżnika. Ponieważ pociąg jechał w kierunku zachodnim, z łatwością można ustalić, iż budynek znajdował się po południowej stronie torowiska. Dodatkowych informacji dostarcza nam kąt padania słońca – zdjęcia zostały wykonane w godzinach popołudniowych, przy sprzyjających warunkach oświetleniowych.

Problemu nastręcza jednak fakt, że na tym odcinku szlaku kolejowego, domki dróżnicze w większości znajdują się po południowej stronie torowiska. Na poniższej mapie z 1911 roku widać oznaczone na czerwono miejsca, w których były one zlokalizowane. Wieś Braunsfeld to dzisiejsza Kalina. Czarną strzałką oznaczono kierunek jazdy pociągu.

Jedynym źródłem informacji stają się dodatkowe elementy krajobrazu i ułożenia terenu, widoczne na zdjęciach oraz mapach. Na zdjęciu nr 3 znajdują się porozbijane wagony, widoczne od strony wschodniej – kierunku skąd przyjechał pociąg. Tory były tu ułożone w wykopie, a na wzniesieniu widocznym tuż za wagonami, stoją tłumy gapiów. Na ostatnim planie, daleko w tle, widoczne są drzewa, znajdujące się kilkaset metrów od miejsca zdarzenia.

Spoglądając na niemiecką mapę wojskową z 1911 roku, zauważyć można tylko jeden obszar leśny, leżący bezpośrednio blisko linii kolejowej (oznaczony na zielono). To fragment lasu w pobliżu dzisiejszego przystanku Jankowo Dolne.

Mając na uwadze te wskazówki, a także głębokość wykopu, stwierdzić można iż do katastrofy doszło na wysokości wsi Braunsfeld, czyli dzisiejszej Kaliny. Zdjęcie nr 3 zaprezentowane powyżej przemawia za tym dość dobrze, gdyż fotograf musiał ustawić się w sposób, jak pokazuje niebieska strzałka na poniższym planie.

Aby dojechać do Kaliny, podobnie jak dziś, najłatwiejsza droga prowadziła od strony szosy z Gniezna do Trzemeszna. Obecnie to odcinek drogi ułożony z płyt betonowych, które dochodząc w pobliże torów, zamieniają się w asfalt. Droga zakręca dwukrotnie, by dojechać do wiaduktu łukowego, pobudowanego nad torami kolejowymi w latach ok. 1908 - 1911. To właśnie w tym miejscu 7 sierpnia 1907 roku doszło do katastrofy kolejowej.

Przemawia za tym kilka czynników – głębokość wykopu, który na pozostałym odcinku od Gniezna do Trzemeszna się nie powtarza, a także obecność studni odwadniającej rów – znajduje się ona w tym samym miejscu co dziś. Jest ona usytuowana na wysokości domu dróżnika. Widać ją na zdjęciu z 1907 roku i 2015 (oba poniżej).

W związku z tym, że na mapie z 1911 roku wiadukt już widnieje, oznacza to iż został pobudowany w przeciągu czterech lat od katastrofy. Dziś stanowi on przeprawę dla samochodów, dojeżdżających do Kaliny. Potwierdzenie informacji o miejscu zdarzenia sprzed ponad wieku, przekazał nam jeden z Czytelników, którego krewny jest sołtysem w jednej z pobliskiej wsi. Jego zdaniem część mieszkańców twierdzi, że do dziś jest widoczne miejsce, w którym miała zaryć część pociągu. Wydaje się to jednak dość nieprawdopodobnym, gdyż przez tyle lat linia była kilkukrotnie przebudowywana.

Miejsce katastrofy nie jest w żaden sposób upamiętnione. Nie zginął tu nikt z mieszkańców naszego regionu, a jedynie obywatele innych narodowości, których śmierć spotkała w strasznych męczarniach. Być może teraz będzie możliwym, aby upamiętnić miejsce tragedii, które – nie da się ukryć – może stanowić ciekawostkę i być jednocześnie miejscem pamięci.

Dział: Reportaże

Tematy:

Galeria

View the embedded image gallery online at:
http://archiwum.gniezno24.com/reportaze/item/4326-miejsce-katastrofy?tmpl=component&print=1#sigProGalleria6d409aa475

12 komentarzy

Link do komentarza poniedziałek, 23 lipca 2018 14:46 napisane przez poznaniak29
Artykuł na wysokim poziomie dydaktycznym. W oryginale posiadam tygodnik PRACA - TYGODNIK POLITYCZNY I LITERACKI, ILLUSTROWANY nr. 33 z dnia 18 sierpnia 1907 r. w dziale "Z bieżącej chwili" zamieszczono relację z katastrofy. Zdjęcia z miejsca katastrofy specjalnie dla tygodnika PRACA wykonał Tadeusz Karchowski z Gniezna.
Tygodnik jest dostępny na wbcpoznan.pl
Zainteresowanych proszę o kontakt : redakcja@archiwumprzeszlosci.eu
Link do komentarza wtorek, 07 lipca 2015 16:31 napisane przez loloooo
Dołożę, jeśli powstanie tam mauzoleum pruskich kolei żelaznych - koniecznie cztery wieże, parkingi, sklep z pamiątkami (małe wykolejone i zniszczone wagoniki). W Polsce trup ściele się gęsto, dlatego sprzymierzeńcy PISu, będziecie mieli po wyborach co robić i co upamiętniać.

Szkoda Baśka, że żyjesz w Gnieźnie a nie wiesz skąd się wzięła katedra i w jakim miejscu stanęła. Oto wasz dewotyzm - do kościoła chadzają, a nie wiedzą dlaczego powstała świątynia na Wzgórzu Lecha czy Taj Mahal. Niech nas taki kościół dalej w ciemnotę i zabobony prowadzi.
Link do komentarza wtorek, 07 lipca 2015 11:06 napisane przez baśka
loloo - wypij szklankę zimnego piwa, weź zimny prysznic, idź na spacer w cieniu ... widać żeś bardzo rozgorączkowany, skoro śmierć dla ciebie to tak intymny temat to się nie wypowiadaj, milcz, bowiem jest taki ból, o którym nie sposób mówić, najlepiej bowiem wyraża go milczenie!!

gdyby w przeszłości nie stawiano pomników ku pamięci czyjeś śmierci - nie było by Katedry w Gnieźnie /św. Wojciech/ - a przez to i Państwa Polskiego, nie było by Tadź Mahal a to już indyjskie mauzoleum wzniesione przez Szahdżahana z dynastii Wielkich Mogołów, na pamiątkę przedwcześnie zmarłej, ukochanej żony Mumtaz Mahal. Obiekt bywa nazywany świątynią miłości i jest często odwiedzany przez turystów,
albo tablica ku czci ofiar wypadku w Cavalese http://mediolan.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/uroczystosc_upamietnienia_ofiar_wypadku_kolejki_gorskiej_w_cavalese, to tylko kilka przykładów czczenia śmierci,

nie gorączkuj się loloo tak bardzo, jak się domyślam nie dołożyć grosza/centa do takiej inicjatywy jeśli będzie ona realizowana,
Link do komentarza wtorek, 07 lipca 2015 10:58 napisane przez SzaryEminent
Dobrze wydedukowałem, że masz manię prześladowczą, dlatego nie kontynuuję wątku, bo szkoda czasu na takich jak Ty :)
Link do komentarza wtorek, 07 lipca 2015 10:49 napisane przez czytelnik
Przez takich, jak "loloo" i "kalkulator" Polacy ośmieszają sie w oczach normalnych narodów. Loloo poczytaj sobie, co napisał kolejarz i wszystko jasne. Oczywiście jasne dla człowieka zdroworozsądkowego, a nie kretyna, któremu nie szkoda czasu na pisanie takich bzdur. Katastrofa pod Toruniem z czasów nam współczesnych ma upamiętnienie duzym krzyżem i kazdy pociąg, który do dzisiaj tam przejeżdża daje sygnał dźwiękowy. Co roku odprawiane sa także w tym miejscu nabożeństwa. Napisz do niech, że to nie po Twojej nierozgarniętej mysli, a kalkulator nirch wniesie petycję o usunięcie krzyża!
Link do komentarza wtorek, 07 lipca 2015 10:35 napisane przez loloo
To proponuję szanownym Państwu i władzom powiatu przygotowanie swoistego przewodnika szlakiem wypadków komunikacyjnych, np. wzdłuż drogi krajowej nr 5 lub drogi krajowej nr 15. Przy każdym krzyżu krótka notka biograficzna oraz zdjęcia z katastrofy. Jak pisze "turystka" miejsca się upamiętnia ku przestrodze, dlatego także warto na taki szlak zabrać przedszkolaków - przecież łatwiej uczy się gawiedź strasząc trupami i krzyżami niż u podstaw uczyć poszanowania do przepisów i pewnych zachowań.

"szaryeminent" co ty chcesz uatrakcyjniać ? czy katastrofa jest atrakcyjna ? mają rowerzyści tak jeździć ? może parking zbudować i stół do pikniku ?

Pamiętajcie, śmierć człowieka to jest intymna sfera jego bliskich i rodziny. Oni dotrą do tego miejsca by się pomodlić, reszta turystów w klapkach szukających sensacji, krwi na trawie czy poszukiwaczy szczątków katastrofy z wykrywaczami metalu powinna tego unikać. A robienie z tego atrakcji tylko przyciąga ludzi w miejsce cierpień.
Link do komentarza wtorek, 07 lipca 2015 09:04 napisane przez Kalkulator
A dlaczego od razu krzyż? Ofiary były różnej narodowości, a co za tym idzie mogły być różnego wyznania.
Link do komentarza wtorek, 07 lipca 2015 00:12 napisane przez kolejarz
Ciekawy temat, nigdy o tym nie słyszałem. pewnie, ze byłoby dobrze postawić jakiś krzyż i tablicę, która by upamiętniła to miejsce już nawet nie jako miejsce pamięci, ale jako ciekawostkę. A pan "lolo" jakie ma zdanie na temat chociazby jednego statku o nazwie "Titanic", którego katastrofa już ponad 100 lat jest rozpamiętywana w róznych powieściach, filmach, ba nawet piosenkach etc.? To też nie podoba się Panu i tysiace innych katastrof, które są na rózne sposoby przywoływane w róznych okolicznościach po to, by pamięć o tych ofiarach nie zaginęła. Popieram wiec autora artykułu!
Link do komentarza poniedziałek, 06 lipca 2015 22:22 napisane przez turystka
jeżdżę dużo po świecie i często spotykam, a raczej mijam miejsca upamiętnień czy to w formie tablicy, czasem krzyża, a czasem jeszcze czegoś innego, nie ma znaczenia kto i w jakich okolicznościach zginął, czy przez głupotę i niedbalstwo człowieka, czy też w imię wyższych często niezrozumiałych celów, tak to już jest, że takie miejsca upamiętnia się nie dla ilości przepraszam " trupów" ale ku pamięci, ku przestrodze!! jestem za - nie wiemy przez ile przydrożnych krzyżów, inny kierowca zwolnił i jechał ostrożniej, dlatego jestem za! a autorowi dziękuję za trud podejmowania ku pamięci i czasem może i ku przestrodze takich tematów!
Link do komentarza poniedziałek, 06 lipca 2015 21:43 napisane przez SzaryEminent
lolo masz chyba jakąś manię prześladowczą. Nikt nie mówi o stawianiu pomnika, ale o upamiętnieniu tego miejsca np. w formie tablicy informacyjnej ze zdjęciami z wypadku i całą historią itp. Forma uatrakcyjnienia, może jakiejś trasy rowerowej-turystycznej po okolicy, nic poza tym.
Link do komentarza poniedziałek, 06 lipca 2015 20:47 napisane przez lolo
Jakbyśmy upamiętniali miejsca w których doszło do katastrof, wypadków, śmierci, utonięć, samobójstw - nie zgadzam się, że katastrofa w ruchu lądowym, powietrznym czy morskim (jak twierdzi PiS) jest bardziej godna upamiętnienia niż śmierć pojedynczej osoby. Skończmy z pomnikomanią trupów, którzy giną przez niedbalstwo i zwykłe dziadostwo. Upamiętnić można kogoś, kto ginie w imię wielkich czynów, planów i w heroicznej walce. Ci ludzie po prostu jechali pociągiem. I tyle.
Link do komentarza poniedziałek, 06 lipca 2015 20:45 napisane przez Monia
Należy podziękować autorowi za trud poszukania tego miejsca. doprawdy, dopiero z tego portalu dowiedziałam sie o takiej dużej katastrofie w pobliżu Gniezna. Ciekawe, czy gazety europejskie też o tym wówczas pisały? Przeciez zginęli ludzie róznych narodowości. A przy okazji - moze by tak odmalować barierki i to blaszane wypełnienie na moscie, bo niebawem rdza go przeźre i będą dziury.