Wydrukuj tÄ™ stronÄ™
sobota, 16 stycznia 2021 22:02

Żołnierze Armii Czerwonej ponownie pojawili się na Wzgórzu Lecha

 

Po przeszÅ‚o 75 latach od zajÄ™cia Gniezna i podpalenia katedry, na Wzgórzu Lecha i jego okolicy ponownie pojawili siÄ™ czerwonoarmiÅ›ci - jako statyÅ›ci brali udziaÅ‚ w nagrywaniu filmu dokumentalnego o zdarzeniu ze stycznia 1945 roku.

Nietypowy widok zaskakiwaÅ‚ mieszkaÅ„ców domów oraz przechodniów w okolicy katedry. Od sobotniego poÅ‚udnia do późnych godzin popoÅ‚udniowych można byÅ‚o natrafić na żoÅ‚nierzy Armii Czerwonej, którzy z broniÄ… i natkniÄ™tymi bagnetami krÄ™cili siÄ™ w pobliżu Å›wiÄ…tyni. Wszystko to w ramach obszernego filmu dokumentalnego, opowiadajÄ…cego o podpaleniu katedry gnieźnieÅ„skiej przez wojska sowieckie oraz ratowaniu zabytków przechowywanych we wnÄ™trzach koÅ›cioÅ‚a. 

- PomysÅ‚ zrodziÅ‚ siÄ™ poprzez kontakt z ks. MichaÅ‚em SoÅ‚omieniukiem, Robertem GawÅ‚em i Markiem Szczepaniakiem. ZaczÄ™liÅ›my myÅ›leć o stworzeniu materiaÅ‚u o spaleniu katedry w styczniu 1945 roku, gdyż w tym temacie pojawiÅ‚o siÄ™ sporo zakÅ‚amania zaraz po wojnie - przekazaÅ‚ Piotr Robakowski, który zajÄ…Å‚ siÄ™ realizacjÄ… materiaÅ‚u. Nie jest to jednak pierwszy film o tych wydarzeniach: - Wiem, że pan BogumiÅ‚ Bielecki robiÅ‚ lokalny materiaÅ‚, który ma bardzo dużą wartość historycznÄ…. On spotkaÅ‚ siÄ™ z osobami, które jeszcze wtedy żyÅ‚y i pamiÄ™taÅ‚y ten okres. To ma bardzo dokumentujÄ…cy charakter, a my postanowiliÅ›my zaprosić też inscenizatorów, którzy odgrywajÄ… sowieckich żoÅ‚nierzy, by pokazać, jak to mogÅ‚o przebiegać. W rolÄ™ żoÅ‚nierzy sowieckich wcielili siÄ™ rekonstruktorzy z GRH Bellum i GRH TuÅ‚a.

Armia Czerwona wkroczyÅ‚a do Gniezna 21 stycznia 1945 roku i po krótkim pobycie, oddziaÅ‚y liniowe udaÅ‚y siÄ™ w dalszÄ… drogÄ™ w kierunku Poznania. Dwa dni później, z do dziÅ› niewyjaÅ›nionych powodów, sowieckie czoÅ‚gi wjechaÅ‚y na gnieźnieÅ„ski Rynek i zaczęły ostrzeliwać katedrÄ™. Od pocisków zapalajÄ…cych wybuchÅ‚ pożar wież, który nastÄ™pnie spowodowaÅ‚ spore zniszczenia caÅ‚ej Å›wiÄ…tyni. Później, przez lata PRL-u, a nawet w latach 90. powtarzano wciąż kÅ‚amliwÄ… wersjÄ™, że bazylika zostaÅ‚a uszkodzona na skutek dziaÅ‚aÅ„ wojennych przy wyzwalaniu miasta, a na jednej z wież mieÅ›ciÅ‚o siÄ™ stanowisko niemieckiego karabinu maszynowego. 

- Od momentu, kiedy dowiedziaÅ‚em siÄ™ o tej prawdziwej historii, jak to faktycznie przebiegaÅ‚o, gdy mówiÅ‚o siÄ™, że to nie Niemcy spalili katedrÄ™, ale Rosjanie, podjÄ™liÅ›my decyzjÄ™ wspólnie z ks. MichaÅ‚em SoÅ‚omieniukiem, Robertem GawÅ‚em i Markiem Szczepaniakiem, żeby zrobić reportaż pokazujÄ…cy prawdziwÄ… historiÄ™ pierwszych dni po wejÅ›ciu wojsk sowieckich do Gniezna - tÅ‚umaczy Piotr Robakowski i jak dalej dodaje: - Powodów spalenia trudno siÄ™ doszukiwać. Pan Marek Szczepaniak mówi, że nie warto doszukiwać siÄ™ powodów, bo to byli mÅ‚odzi ludzie, którzy nie znali carskiej Rosji i byli mocno zindoktrynowani. Teraz chodzi o to, by pokazać, co siÄ™ dziaÅ‚o w pierwszych dniach po wyzwoleniu, a także później od stycznia do czerwca. MateriaÅ‚y z akt tajnych pokazujÄ…, że mieszkaÅ„cy Gniezna nie byÅ‚y zachwycone z tego, że wojska rosyjskie sÄ… na terenie miasta. DochodziÅ‚o czÄ™sto do kradzieży, gwaÅ‚tów, rabunku, czasem też do zabójstw. Te akta to pokazujÄ… - opowiada Piotr Robakowski. 

Duży akcent w materiale poÅ‚ożony jest także na postać Juliana Åšmieleckiego, który już dÅ‚ugo po swojej Å›mierci okazaÅ‚ siÄ™ być jednÄ… z najważniejszych osób dramatycznych chwil z 23 stycznia 1945 roku. Jako fotograf amator staÅ‚ na balkonie swojego mieszkania w kamienicy przy Rynku i ukradkiem fotografowaÅ‚, jak sowieckie czoÅ‚gi strzelajÄ… do katedry, a ta nastÄ™pnie zaczyna pÅ‚onąć. Po wielu latach ukryte filmy z kadrami odnalazÅ‚ jego syn Wojciech, który również wystÄ™puje w filmie. Pojawi siÄ™ w nim także osoba Floriana Piaseckiego, który byÅ‚ jednym z tych żyjÄ…cych gnieźnian, którzy ratowali zabytki z pÅ‚onÄ…cej Å›wiÄ…tyni.

Sama produkcja filmu zaczęła siÄ™ już przeszÅ‚o rok temu, ale z powodu pandemii prace przy nim trzeba byÅ‚o przerwać na pewien czas. PomysÅ‚odawcy i producenci majÄ… nadziejÄ™, że uda siÄ™ go dokoÅ„czyć na najbliższÄ… rocznicÄ™ spalenia katedry, ale wszystko zależy od obróbki zebranego materiaÅ‚u. 

 

Galeria

14 komentarzy