W roku 2015 znaleziono w katedrze gnieźnieÅ„skiej dokumenty sÄ…du koÅ›cielnego, datowane na okres od koÅ„ca wieku XIV do lat trzydziestych wieku XVI. Podarte i pomiÄ™te, obiegowe dokumenty sÄ…dowe, przetrwaÅ‚y jako element budulca w sklepieniach naw bocznych katedry do lat sześćdziesiÄ…tych ubiegÅ‚ego wieku. W trakcie trwajÄ…cych wówczas remontów i prac budowlanych zostaÅ‚y wydobyte i odÅ‚ożone na bok. Jest to okoÅ‚o dwa tysiÄ…ce jednostek, zachowanych w caÅ‚oÅ›ci lub w wiÄ™kszych fragmentach, do tego dochodzi bardzo dużo fragmentów o niewielkich rozmiarach.

Dokumenty "ponownie odkryte" pięć lat temu sÄ… systematycznie opisywane i poddawane konserwacji. Tegoroczny projekt pod nazwÄ… „Trzeci etap konserwacji archiwaliów sÄ…dowych z Gniezna z okresu od XV do XVI wieku” zostaÅ‚ zrealizowany w ramach programu „Wspieranie dziaÅ‚aÅ„ archiwalnych 2020”, prowadzonego i finansowanego przez NaczelnÄ… DyrekcjÄ™ Archiwów PaÅ„stwowych. Opiewa on na kwotÄ™ 39 360 zÅ‚, przy czym wkÅ‚ad wÅ‚asny, o który postaraÅ‚o siÄ™ Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, wynosi 4 000 zÅ‚. Warto dodać, że Archiwum Archidiecezjalne postaraÅ‚o siÄ™ już w ubiegÅ‚ych latach o konserwacjÄ™ piÄ™ciuset jeden jednostek z tego zbioru, pozyskujÄ…c dotacje z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2017) i Naczelnej Dyrekcji Archiwów PaÅ„stwowych (2018). CaÅ‚ość prac konserwatorskich przeprowadziÅ‚a gnieźnianka Marzena Szczerkowska, dyplomowany konserwator zabytków z papieru i skóry.

Dokumenty zostaÅ‚y umieszczone w opakowaniach ochronnych i przeniesione do magazynu, zaÅ› ich kopie cyfrowe trafiÅ‚y do wewnÄ™trznej bazy danych archiwum. Kiedy archiwum zostanie ponownie otwarte, badacze bÄ™dÄ… mogli przeglÄ…dać w wersji cyfrowej, w czytelni, już pięćset pięćdziesiÄ…t jeden dokumentów z tego zbioru.

Dla zobrazowania tematyki, poruszanej w dokumentach, podajemy poniżej przykładowe opisy wraz z sygnaturami i datacją (w nawiasie):

• A Cons H 508: Pismo procesowe Jana NaropiÅ„skiego, kanonika gnieźnieÅ„skiego, w sprawie odzyskania dÅ‚ugu po zmarÅ‚ym Albercie Karszowskim, wikariuszu i notariuszu kapituÅ‚y gnieźnieÅ„skiej (1522 rok).
• A Cons H 530: Pismo procesowe biskupa MichaÅ‚a, sufragana pÅ‚ockiego, w sprawie przeciwko Konradowi, ksiÄ™ciu mazowieckiemu (1501 rok).
• A Cons H 534: Pismo procesowe wikariuszy kolegiaty pw. NajÅ›w. Maryi Panny w Falkenbergu (Niemodlinie), w diecezji wrocÅ‚awskiej, w sprawie przeciw Jakubowi, duchownemu diecezji wrocÅ‚awskiej, zÅ‚ożone przed sÄ…dem konsystorskim Benedykta [z ModÅ‚y] oficjaÅ‚a gnieźnieÅ„skiego (lata dwudzieste XV wieku).
• A Cons H 546: Pismo procesowe zÅ‚ożone przed sÄ…dem Benedykta z ModÅ‚y, oficjaÅ‚a gnieźnieÅ„skiego, przez Jana, rzÄ…dcÄ™ koÅ›cioÅ‚a parafialnego pw. Å›w. MikoÅ‚aja na przedmieÅ›ciu Gniezna przeciw StanisÅ‚awowi, jego dawnemu wikariuszowi (lata dwudzieste-trzydzieste XV wieku).