Gród w Grzybowie (dziÅ› przy granicy powiatu gnieźnieÅ„skiego i wrzesiÅ„skiego) byÅ‚ najwiÄ™kszym zaÅ‚ożeniem obronnym w Wielkopolsce w okresie monarchii wczesnopiastowskiej. ZajmowaÅ‚ ok. 4,4 ha. Gród funkcjonowaÅ‚ od lat 20. lub 30. X w. do poÅ‚. XI w. Nadal nie jest jasne, dlaczego zostaÅ‚ opuszczony. Obecnie widoczne sÄ… pozostaÅ‚oÅ›ci waÅ‚u obronnego, które siÄ™gajÄ… 9 metrów wysokoÅ›ci.
W tym roku archeolodzy powrócili do badaÅ„ grodziska po wieloletniej przerwie - do tej pory wykopaliskami objÄ™to zaledwie kilka procent jego powierzchni.
- Niespodziewanie natknÄ™liÅ›my siÄ™ na dwa pochówki z pierwszej poÅ‚owy XI w. - opowiada PAP kierownik nowego projektu badawczego na terenie Grzybowa, dr Marcin Danielewski z Instytutu Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, który otrzymaÅ‚ na to przedsiÄ™wziÄ™cie Å›rodki z Narodowego Centrum Nauki. Zmarli to ok. pięćdziesiÄ™cioletni mężczyzna, który cierpiaÅ‚ na liczne choroby zÄ™bów i dziecko.
Szkielety byÅ‚y uÅ‚ożone do grobów na wznak na osi wschód-zachód z gÅ‚owami skierowanymi na wschód. - Nie towarzyszyÅ‚y im żadne dary grobowe, co każe nam sÄ…dzić, że byÅ‚y to pochówki chrzeÅ›cijaÅ„skie - uważa dr Danielewski.
Co ciekawe, groby ulokowano nieco ponad póÅ‚ metra od zewnÄ™trznej Å›ciany dużej budowli. TÄ™ wykonano z drewna i oblepiono dużą iloÅ›ciÄ… gliny. Zdaniem odkrywców jest duże prawdopodobieÅ„stwo, że sÄ… to pozostaÅ‚oÅ›ci koÅ›cioÅ‚a. WewnÄ…trz częściowo odkrytej budowli archeolodzy znaleźli bruk kamienny. Naukowcy planujÄ… dalsze badania w przyszÅ‚ym roku. Jednak informacjÄ™ o pokaźnych rozmiarach budowli potwierdzajÄ… przeprowadzone w tym roku badania geofizyczne, które nie wymagajÄ… ingerencji mechanicznej w powierzchniÄ™ ziemi.
Powierzchnia grodu w Grzybowie byÅ‚a poczÄ…tkowo prawie dwukrotnie mniejsza, niż w okresie jego Å›wietnoÅ›ci. Dopiero w poÅ‚. X w. zaÅ‚ożenie rozrosÅ‚o siÄ™ do ok. 4,4 ha. Pochówki wraz z przylegajÄ…cÄ… do niej obszernÄ… budowlÄ… znajdujÄ… siÄ™ w starszej, póÅ‚nocnej części grodu.
- Być może byÅ‚a to wydzielona część grodu zamieszkana przez elitÄ™, na co wskazuje obecność monumentalnej budowli, przy której znajdowaÅ‚ siÄ™ zapewne cmentarz, o czym Å›wiadczÄ… odkryte przez nas pochówki - przypuszcza dr Danielewski. Archeolog dodaje, że gród miaÅ‚ za maÅ‚Ä… powierzchniÄ™, by stworzyć na nim ogólnodostÄ™pny cmentarz. Dlatego wewnÄ…trz chowano zapewne przedstawicieli elity i ich rodziny, natomiast pozostaÅ‚e osoby poza nim. Jednak do tej pory archeolodzy nie znaleźli żadnych Å›ladów po cmentarzysku z tego okresu w sÄ…siedztwie Grzybowa.
Archeologów zaintrygowaÅ‚a również warstwa spalenizny, która znajduje siÄ™ bezpoÅ›rednio pod miejscem, w którym wzniesiono najstarszy gród. Na razie naukowcy nie sÄ… pewni, skÄ…d siÄ™ wzięła. - Być może byÅ‚a zwiÄ…zana z wypalaniem i porzÄ…dkowaniem terenu przed budowÄ… grodu, ale nie można wykluczyć, że czynność ta byÅ‚a zwiÄ…zana ze sferÄ… wierzeÅ„ i symbolicznym oswajaniem przestrzeni. O odprawianych rytuaÅ‚ach mogÄ… Å›wiadczyć zachowane w caÅ‚oÅ›ci naczynia ceramiczne, które wkopano w warstwÄ™ spalenizny - przekonuje archeolog.
DziÄ™ki wczeÅ›niejszym i najnowszym wykopaliskom wiadomo, że wewnÄ…trz grodu dominowaÅ‚a zabudowa w postaci póÅ‚ziemianek - konstrukcji wkopanych w ziemiÄ™. Te rozlokowane byÅ‚y gÅ‚ównie wzdÅ‚uż waÅ‚ów obronnych. Åšrodkowa część grodu byÅ‚a najprawdopodobniej pozbawiona zwartej zabudowy.
Od 1997 r. gród w Grzybowie wchodzi w skÅ‚ad Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, jako OddziaÅ‚ Rezerwat Archeologiczny – Gród w Grzybowie, którego kierownikiem jest Jacek WrzesiÅ„ski. O tym, że jego mieszkaÅ„cy byli majÄ™tni Å›wiadczy odkrycie w poprzednich latach skarbu w postaci ponad 1000 fragmentów srebrnych wyrobów, w tym arabskich monet - dirhemów, a o szerokich kontaktach - odkrycie pierÅ›cienia, który być może pochodziÅ‚ ze Skandynawii.
ŹródÅ‚o: www.naukawpolsce.pap.pl
