Budżet obywatelski jest demokratycznym procesem narzÄ™dziem, który powierza obywatelom prawo alokowania części Å›rodków z budżetu miejskiego. (pisownia oryginalna - przyp. red.)*
Demokratyczne narzÄ™dzie, wspóÅ‚decydowanie, potrzeby spoÅ‚eczeÅ„stwa - te trzy sformuÅ‚owania nieco kÅ‚ócÄ… siÄ™ z praktykÄ… gÅ‚osowania w budżecie obywatelskim, z jakÄ… majÄ… do czynienia od trzech dni mieszkaÅ„cy Winiar.
W miniony poniedziaÅ‚ek 6 listopada ruszyÅ‚o gÅ‚osowanie na dziesięć projektów, które zostaÅ‚y zakwalifikowane przez urzÄ™dników. JednoczeÅ›nie w trasÄ™ ruszyli też... dozorcy. Na polecenie GnieźnieÅ„skiej SpóÅ‚dzielni Mieszkaniowej, każdy z nich miaÅ‚ otrzymać spory plik formularzy do gÅ‚osowania w budżecie obywatelskim. Dodajmy, że sÄ… one wypeÅ‚nione. W jaki sposób?
Na każdej karcie gÅ‚osowania, na której mieszkaÅ„cy mogÄ… zadecydować o wyborze trzech projektów (poprzez wpisanie ich cyfr w wolne okienka) zaznaczony zostaÅ‚ jeden, konkretny, a pozostaÅ‚e zostaÅ‚y skreÅ›lone. Jaki wpisano? Chodzi o budowÄ™ "Strefy zabaw i wypoczynku na osiedlu Kazimierza Wielkiego (teren wokóÅ‚ stawku)" na kwotÄ™ 330 tys. zÅ‚otych. - Przed poÅ‚udniem miaÅ‚am dzwonek do drzwi, otworzyÅ‚am i zobaczyÅ‚am swojego dozorcÄ™. WydawaÅ‚ siÄ™ być nie do koÅ„ca przekonany tym, z czym do mnie przychodzi. ZapytaÅ‚, czy byÅ‚abym chÄ™tna wypeÅ‚nić formularz i w ten sposób zagÅ‚osować. OdpowiedziaÅ‚am, że nie, bo już gÅ‚osowaÅ‚am internetowo. SkÅ‚amaÅ‚am, bo nie podoba mi siÄ™ coÅ› takiego, że ktoÅ› ma decydować za mnie, na jaki projekt zagÅ‚osujÄ™ - przekazaÅ‚a nam Joanna, mieszkanka jednego z osiedli na Winiarach. Z informacji, do których udaÅ‚o siÄ™ nam dotrzeć wynika, że dozorcy zbieranie gÅ‚osów otrzymali jako polecenie. NastÄ™pnie, po wypeÅ‚nieniu formularzy, majÄ… je zabrać ze sobÄ… i z powrotem dostarczyć do GnieźnieÅ„skiej SpóÅ‚dzielni Mieszkaniowej, skÄ…d majÄ… trafić do urny. Czy tak wyglÄ…da owo "demokratyczne narzÄ™dzie", jakim jest budżet obywatelski?
Jedna z osób, która siÄ™ z nami skontaktowaÅ‚a, mieszka na osiedlu Kazimierza Wielkiego. PrzyznaÅ‚a, że faktycznie, teren przy stawku powinien zostać uporzÄ…dkowany i zadbany, tak jak to zakÅ‚ada projekt: - Nie podoba mi siÄ™ jednak to, w jaki sposób to ma być osiÄ…gniÄ™te - przyznaÅ‚ Tomasz, który także nam zgÅ‚osiÅ‚ tÄ™ sprawÄ™ i dodaÅ‚: - Wiadomo, że w godzinach rannych, kiedy chodzÄ… dozorcy, można zastać w domach gÅ‚ównie starsze osoby. W ten sposób Å‚atwo można zgarnąć sporo gÅ‚osów od osób, które same nie pójdÄ… zagÅ‚osować. Dodajmy, że do wybierania pierwszego projektu, spóÅ‚dzielnia oficjalnie namawia na swojej stronie.
WspóÅ‚decydowanie o przeznaczeniu publicznych pieniÄ™dzy ma w zaÅ‚ożeniu zbliżyć do siebie ludzi, pozwolić im poznać wzajemnie swoje potrzeby i zmotywować do wspólnego dziaÅ‚ania.*
Podobne przypadki do powyższego, a wiÄ™c podsuwanie wskazanego projektu i skreÅ›lanie pozostaÅ‚ych dwóch wolnych okienek, byÅ‚y już praktykowane w poprzednich latach przy innych projektach gnieźnieÅ„skiego budżetu obywatelskiego. Nie wszystkim siÄ™ to podoba, także niektórym radnym miejskim, którzy swojego czasu wyrażali pewne wÄ…tpliwoÅ›ci co do takiego sposobu gÅ‚osowania.
W tej sprawie chodzi też o to, czy gÅ‚osowanie przez osobÄ™ trzeciÄ… jest dozwolone - o to także pytali nas mieszkaÅ„cy. - Taki sposób gÅ‚osowania nie jest niezgodny z regulaminem. Karta do gÅ‚osowania jest powszechnie dostÄ™pna, można jÄ… także wydrukować, wypeÅ‚nić i wrzucić do urny w wyznaczonym punkcie także za poÅ›rednictwem osób trzecich - przekazaÅ‚a nam Anna Dzionek, rzecznik prasowy UrzÄ™du Miejskiego.
Smaku w powyższej sprawie może dodać fakt, że - jak wynika z naszych informacji - dozorcy formularze otrzymali już w poniedziaÅ‚ek 6 listopada rano. To oznacza, że ich wydrukowanie w takiej iloÅ›ci (i zakreÅ›lenie), musiaÅ‚o nastÄ…pić przed tym terminem. Tymczasem na stronie budżetu obywatelskiego, podlegajÄ…cej pod stronÄ™ UrzÄ™du Miasta, karta do gÅ‚osowania w tegorocznej edycji byÅ‚a niedostÄ™pna do poniedziaÅ‚kowego rana, a do tego czasu link odsyÅ‚aÅ‚ pod adres, na którym wyÅ›wietlaÅ‚ siÄ™ brak pliku (jak widać na zdjÄ™ciu z ekranu).
Uczestnictwo mieszkaÅ„ców w tworzeniu budżetu obywatelskiego pozwoli wÅ‚adzom naszego miasta na lepsze rozumienie potrzeb spoÅ‚eczeÅ„stwa, jego wymagaÅ„ i preferencji.*
Analogiczna sytuacja do powyższej miaÅ‚a miejsce w ubiegÅ‚ym roku w Toruniu, gdzie studentom Uniwersytetu MikoÅ‚aja Kopernika rozdawano wypeÅ‚nione już karty do gÅ‚osowania na budowÄ™ parkingu przy jednym z budynków uczelnianych. Tam, jak donosi miejscowa prasa, zdarzaÅ‚y siÄ™ nawet telefony z pytaniami, czy mÅ‚odzi ludzie już wziÄ™li udziaÅ‚ i zagÅ‚osowali. WiÄ™kszym skandalem zakoÅ„czyÅ‚ siÄ™ jeden z budżetów obywatelskich w Krakowie, gdzie forsowano dość specyficzny projekt, polegajÄ…cy na zakupie szybowców i zorganizowaniu szkoleÅ„ dla kilkudziesiÄ™ciu osób, a w internecie pojawiÅ‚y siÄ™ propozycje pieniÄ™dzy za zebrane w tym celu gÅ‚osy. Tak też można, tylko czy to jest uczciwe?
WracajÄ…c do Gniezna - w caÅ‚ej sprawie wszystko co prawda jest zgodne z prawem i regulaminem (choć otwarta pozostaje kwestia udostÄ™pniania dozorcom swoich danych osobowych), ale jednak pozostaje tu pewien zgrzyt. Trudno bowiem mówić o ksztaÅ‚towaniu spoÅ‚eczeÅ„stwa obywatelskiego, kiedy ma siÄ™ do czynienia ze zbieraniem podpisów i odrzucaniem tych, które zgÅ‚osili inni mieszkaÅ„cy Gniezna. Tak co najwyżej buduje siÄ™ egoizm spoÅ‚eczny na potrzeby, które być może wynikajÄ… z ważniejszych przesÅ‚anek. Tak jest chociażby z propozycjÄ… remontu chodnika, który do budżetu obywatelskiego zgÅ‚osiÅ‚ niepeÅ‚nosprawny mieszkaniec miasta, poruszajÄ…cy siÄ™ na wózku inwalidzkim: - Chodnik przy ul. Å»wirki i Wigury, łączÄ…cej jednÄ… z wiÄ™kszych dzielnic naszego miasta z centrum i dalej - z dworcem, jest tak dziurawy, że zawsze gdy go pokonujÄ™, przeżywam "armagedon" i zastanawiam siÄ™, czy mój pojazd to przetrwa... - pisze autor projektu, który zwraca siÄ™ do gnieźnian na Facebooku. Taki pomysÅ‚, a wÅ‚aÅ›ciwie proÅ›ba, aż bije w oczy.
W caÅ‚ej sprawie pozostaje wiÄ™c dodatkowe pytanie, czy po prostu nie da siÄ™ pewnych zadaÅ„ wykonać w normalny sposób, niż czekajÄ…c, aż ktoÅ› je zgÅ‚osi do budżetu obywatelskiego? To pytanie pozostawiamy bez odpowiedzi.
*Powyższe cytaty pochodzą z uzasadnienia do uchwały Budżetu Obywatelskiego Miasta Gniezna na 2018 rok.