Losowe 24 gminy i 94 obiekty skontrolowane zostaÅ‚y przez inspektorów NIK (w kilku województwach), którzy sprawdzali dostÄ™pność przestrzeni publicznej dla osób z różnymi niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciami. Ocena wszystkich 94 obiektów wskazaÅ‚a iż żaden z nich nie byÅ‚ wolny od barier, rozwiÄ…zaÅ„ lub niedogodnoÅ›ci, które mogÅ‚yby stać siÄ™ poważnym problemem dla osoby niepeÅ‚nosprawnej.
W kontekÅ›cie Gniezna inspektorzy wskazali iż dziaÅ‚ania Miasta Gniezna w zakresie dotyczÄ…cym poprawy infrastruktury pod kÄ…tem osób niepeÅ‚nosprawnych byÅ‚y realizowane systematycznie, jednakże nie byÅ‚y skuteczne: - Nie zapewniaÅ‚y bowiem osobom starszym i niepeÅ‚nosprawnym dostÄ™pu do tej przestrzeni na zasadzie równoÅ›ci z innymi osobami - informuje raport NIK. Inspektorzy w ocenie ogólnej wskazali iż niektóre z objÄ™tych kontrolÄ… inwestycji, nie do koÅ„ca przemyÅ›lano pod kÄ…tem ww. osób: (...) niektóre z objÄ™tych kontrolÄ… inwestycji zrealizowano w sposób niegwarantujÄ…cy peÅ‚nej dostÄ™pnoÅ›ci nawet dla osób z dysfunkcjÄ… narzÄ…du ruchu. Miasto nie zastosowaÅ‚o też części rozwiÄ…zaÅ„ wspomagajÄ…cych osoby o ograniczonej percepcji, przez co niektóre obszary przestrzeni publicznej byÅ‚y dla nich nadal niedostÄ™pne - czytamy w wystÄ…pieniu pokontrolnym. Zaznaczono jednak iż Miasto Gniezno na bieżąco reagowaÅ‚o na zgÅ‚oszenia dotyczÄ…ce zidentyfikowanych przeszkód, wdrażajÄ…c je w projektach przewidzianych na nastÄ™pne lata.
Ponadto, jak zawarto w wystÄ…pieniu pokontrolnym: - Miasto nie przeprowadzaÅ‚o kompleksowego audytu przestrzeni publicznej, nie dysponowaÅ‚o również mapÄ… dostÄ™pnoÅ›ci obiektów dla osób z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciami. UdostÄ™pniano natomiast informacje o dostÄ™pnoÅ›ci wybranych elementów tej przestrzeni np. odnoÅ›nie miejsc parkingowych dla osób niepeÅ‚nosprawnych (na stronie internetowej Strefy PÅ‚atnego Parkowania). Miasto dotychczas nie podjęło natomiast wspóÅ‚pracy w tym zakresie z podmiotami zewnÄ™trznymi, w tym prywatnymi.
W raporcie wskazano iż w zakresie usuwania przeszkód, przy sygnalizowaniu problemów w codziennym poruszaniu siÄ™ po mieÅ›cie, dość mocno wykazywaÅ‚a siÄ™ Miejska Rada Seniorów. Organ ten wielokrotnie organizowaÅ‚ spotkania czy obrady, w trakcie których poruszane byÅ‚y kwestie dotyczÄ…ce starszej grupy mieszkaÅ„ców. Ponadto Miasto Gniezno, realizujÄ…c różne inne dziaÅ‚ania w zakresie inwestycyjnym, podejmowaÅ‚o dziaÅ‚ania w zakresie likwidacji barier - przykÅ‚adem jest budynek Starego Ratusza, w którym po rewitalizacji powstaÅ‚a winda czy nowe bloki przy ul. Cymsa, spoÅ›ród których ten dla seniorów także bÄ™dzie posiadaÅ‚ windÄ™. Inspektorzy NIK wskazali jednak iż przy stosowaniu tych rozwiÄ…zaÅ„, nie korzystano z rad ekspertów z zakresu projektowania uniwersalnego, przez co przy istniejÄ…cych możliwoÅ›ciach, nie zrealizowano niektórych rozwiÄ…zaÅ„, oczekiwanych w danym miejscu. PrzykÅ‚adowo w kwestii Starego Ratusza: - Nie uwzglÄ™dniono natomiast rozwiÄ…zaÅ„ sÅ‚użących osobom z dysfunkcjÄ… sÅ‚uchu (np. pÄ™tla indukcyjna), a także wÅ‚aÅ›ciwych oznaczeÅ„ fakturowych i kontrastowych dla niewidomych i sÅ‚abowidzÄ…cych.
SpecjaliÅ›ci z zakresu audytu przestrzeni publicznej dokonali kontroli na terenie Gniezna w UrzÄ™dzie Miejskim, Parku im. T. KoÅ›ciuszki, Miejskim OÅ›rodku Pomocy SpoÅ‚ecznej, targowisku i parkingu przy szpitalu na ul. Rybnej/Å›w. Jana. W trakcie oglÄ™dzin, w których braÅ‚a także udziaÅ‚ osoba poruszajÄ…ca siÄ™ na wózku inwalidzkim wykazano m.in.:
- w UrzÄ™dzie Miejskim - trudność w otwieraniu drzwi przeznaczonych dla osób niepeÅ‚nosprawnych, schody wejÅ›ciowe nie byÅ‚y odznaczone kontrastem (dla osób niedowidzÄ…cych), platforma dla wózków byÅ‚a sprawna, ale przy schodach staÅ‚ też wózek inwalidzki przymocowany do barierki Å‚aÅ„cuchem i do tego nie miaÅ‚ powietrza w koÅ‚ach. Ponadto: - ObsÅ‚uga klienta niepeÅ‚nosprawnego, jak wyjaÅ›niÅ‚a Sekretarz, odbywa siÄ™ na parterze budynku. Lada pracowników obsÅ‚ugi byÅ‚a wysoka, uniemożliwiaÅ‚a korzystanie osobom poruszajÄ…cym siÄ™ na wózku - zawarto w raporcie.
- w Parku im. T. KoÅ›ciuszki - wskazano iż alejki, mimo pojawiajÄ…cych siÄ™ i stojÄ…cych dÅ‚uższy czas kaÅ‚uż, sÄ… wykonane poprawnie. Wykazano jednak brak oparć pod Å‚okcie na Å‚awkach, co może stanowić trudność z korzystania przez osoby z problemami ruchowymi. Ponadto wskazano iż część zabawek na placu dla dzieci byÅ‚a umieszczona na podÅ‚ożu piaszczystym, uniemożliwiajÄ…cym dojazd wózkiem: - Stwierdzono również brak dojazdu utwardzonego do zestawu mebli ustawionych na trawie oraz brak prowadnicy umożliwiajÄ…cej dojÅ›cie do mebli dla osoby niewidomej lub sÅ‚abowidzÄ…cej. Meble na trawie nie byÅ‚y wyposażone w podÅ‚okietniki. Ich element stanowiÅ‚y siedziska na niskiej wysokoÅ›ci, niesprzyjajÄ…ce korzystaniu przez osoby z dysfunkcjÄ… koÅ„czyn lub osoby starsze o niskiej mobilnoÅ›ci. SÅ‚upek antyparkingowy na jednej z alejek parku byÅ‚ sÅ‚abo oznakowany, maÅ‚o widoczny, stanowiÅ‚ potencjalne niebezpieczeÅ„stwo dla osoby niewidomej lub sÅ‚abowidzÄ…cej, część stojaków rowerowych umieszczona byÅ‚a bokiem na ciÄ…gu pieszych, stanowiÄ…c potencjalnÄ… przeszkodÄ™ dla osób sÅ‚abowidzÄ…cych lub niewidomych.
- MOPS - nie wykazano wiÄ™kszych uwag co do samego wejÅ›cia do budynku: - W budynku nie zainstalowano pÄ™tli indukcyjnej i wideotÅ‚umacza na potrzeby osób sÅ‚abosÅ‚yszÄ…cych lub gÅ‚uchych. Tablica informacyjna o kolorze grafitowym i szarej czcionce byÅ‚a nieczytelna dla osób sÅ‚abowidzÄ…cych. Stwierdzono brak tyflografik uÅ‚atwiajÄ…cych orientacjÄ™ w budynku osobom niewidomym; czcionka użyta przy okienkach obsÅ‚ugi klienta byÅ‚a nieczytelna - szeryfowa i pochyÅ‚a. Drzwi do toalety otwieraÅ‚y siÄ™ swobodnie. Aby skorzystać z toalety na parterze, konieczne byÅ‚o pobranie klucza z punktu obsÅ‚ugi klienta. Pracownicy MOPS-u tÅ‚umaczyli ten fakt sytuacjami kradzieży oprzyrzÄ…dowania. W toalecie nie stwierdzono zainstalowania przycisku wzywajÄ…cego pomoc. Kosz na Å›mieci byÅ‚ odpowiedni i dostÄ™pny, a lustro w toalecie byÅ‚o umiejscowione na wysokoÅ›ci uniemożliwiajÄ…cej skorzystanie przez osobÄ™ na wózku. Włącznik Å›wiatÅ‚a przy toalecie umieszczony byÅ‚ zbyt wysoko.
- Targowisko - wskazano iż na parkingu podziemnym winda dla osób niepeÅ‚nosprawnych znajdowaÅ‚a siÄ™ w wiÄ™kszej odlegÅ‚oÅ›ci od miejsc dla niepeÅ‚nosprawnych, niż miejsca postojowe dla innych osób. Ponadto wykazano iż kasa biletowa, jedyna na tym parkingu, znajdowaÅ‚a siÄ™ w znacznej odlegÅ‚oÅ›ci od ww. miejsc: - Na pÅ‚ycie parkingu znajdowaÅ‚ siÄ™ duży żóÅ‚ty znak (kierunkowskaz), informujÄ…cy o miejscu kasy biletowej (automat), jednak byÅ‚ on nieczytelny (zwÅ‚aszcza napis zaimplementowany w znak na pÅ‚ycie). Wlot monet w parkomacie byÅ‚ umiejscowiony zbyt wysoko - niedostÄ™pny dla osoby na wózku, parkomat nie byÅ‚ wyposażony w system gÅ‚oÅ›nomówiÄ…cy. Przy wejÅ›ciu do windy prowadzÄ…cej na pÅ‚ytÄ™ targowiska znajdowaÅ‚ siÄ™ wysoki próg (ok. 5 cm). Ponadto stwierdzono brak oznakowania i kierunkowskazów, nieczytelność istniejÄ…cych znaków, wÄ…ski dojazd do toalet. Dodatkowo w tej ostatniej, przeznaczonej dla osób niepeÅ‚nosprawnych stwierdzono oprzyrzÄ…dowanie wykonane w sposób, który nie mógÅ‚by zapewniać bezpiecznego korzystania, a ponadto posiadaÅ‚o próg na wejÅ›ciu. Wskazano również iż schody od strony ul. Å›w. WawrzyÅ„ca nie posiadajÄ… kontrastu, przez co mogÄ… stanowić zagrożenie dla osób o sÅ‚abym wzroku. W trakcie prowadzonej analizy, można byÅ‚o też zauważyć brak kultury i znajomoÅ›ci przepisów po stronie kierujÄ…cych: - Przy kopercie dla osób z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciami zorganizowanej na poziomie targowiska w trakcie oglÄ™dzin zaparkowane byÅ‚y (nawet na chodniku) samochody – piesi, w tym osoby z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciami, zmuszeni byli do poruszania siÄ™ po jezdni. Pracownicy UrzÄ™du wyjaÅ›nili, że jest to dozwolone, ponieważ część ulicy w tym miejscu stanowi jednoczeÅ›nie część pieszÄ…. W trakcie oglÄ™dzin osoba kierujÄ…ca pojazdem, widzÄ…c osoby poruszajÄ…ce siÄ™ w tym miejscu po jezdni, w tym osobÄ™ na wózku, użyÅ‚a sygnalizacji dźwiÄ™kowej.
- parking przy ul. Rybnej/Å›w. Jana - w raporcie zawarto zwiÄ™zÅ‚e uwagi: - Na placu znajdowaÅ‚a siÄ™ koperta parkingowa, ale po wyjÅ›ciu z pojazdu osoba na wózku, niewidoma lub z innymi dysfunkcjami, zmuszona byÅ‚a do pokonania ok. 10 cm krawężnika, żeby dostać siÄ™ na chodnik. Chodnik przy ul. Rybnej byÅ‚ prosty, Å‚atwy do pokonania, przy pochylni z porÄ™czami uÅ‚atwiajÄ…cymi zjazd znajdowaÅ‚ siÄ™ zbyt wysoki krawężnik, utrudniajÄ…cy dojazd do chodnika. Sam zjazd byÅ‚ wyposażony w barierki – szerokość stromego zjazdu, podjazdu – uniemożliwiaÅ‚a obustronny chwyt osobie na wózku. Podjazd byÅ‚ możliwy trzymajÄ…c siÄ™ tylko jednej strony, co znacznie utrudniaÅ‚o pokonanie odlegÅ‚oÅ›ci. Na chodniku, przy którym znajdowaÅ‚ siÄ™ podjazd panowaÅ‚ bardzo duży nieporzÄ…dek (psie odchody na ciÄ…gu komunikacyjnym), parkomat przy podjeździe umiejscowiony byÅ‚ w nieodpowiednim miejscu - ok. 40 cm od skraju krawężnika, byÅ‚ on niedostÄ™pny dla osób na wózkach oraz osób niewidomych.
W wyjaÅ›nieniach ze strony UrzÄ™du Miejskiego zawarto iż czÄ™stokroć realizowane inwestycje napotykajÄ… na konieczność zyskania opinii konserwatora zabytków: - W ocenie NIK, objÄ™cie miasta nadzorem konserwatorskim nie wyklucza możliwoÅ›ci korzystania ze wsparcia eksperckiego, np. w postaci konsultowania konkretnych rozwiÄ…zaÅ„ architektonicznych i technicznych ze specjalistami projektowania uniwersalnego. WyjaÅ›niajÄ…c powstaÅ‚e utrudnienia dla osób o ograniczonej sprawnoÅ›ci, ZastÄ™pca Prezydenta powoÅ‚aÅ‚ siÄ™ również m.in. na wzglÄ™dy ekonomiczne, znacznÄ… w porównaniu ze stanem sprzed remontu poprawÄ… dostÄ™pność obiektów, zgodność wdrażanych rozwiÄ…zaÅ„ z przepisami prawa, w tym prawa budowlanego, racjonalność wdrażanych usprawnieÅ„ bez stosowania nadmiernych obciążeÅ„, brak szczegóÅ‚owych wytycznych odnoÅ›nie sposobu realizacji części dziaÅ‚aÅ„ (np. sposobu montowania porÄ™czy przy pochylniach). ZadeklarowaÅ‚ jednoczeÅ›nie możliwość powoÅ‚ania zespoÅ‚u w celu zapobieżenia w przyszÅ‚oÅ›ci powielania siÄ™ barier architektoniczno-funkcjonalnych, a także analizÄ™ i usuniÄ™cie utrudnieÅ„, jakie sÄ… obecnie możliwe do wdrożenia. Ponadto, jak wskazano w wystÄ…pieniu pokontrolnym, Miasto nie uwzglÄ™dniaÅ‚o informacji o dostÄ™pnoÅ›ci autobusów MPK dla osób niepeÅ‚nosprawnych w rozkÅ‚adach jazdy, a same pojazdy nie byÅ‚y stosownie oznakowane. Prezydent miaÅ‚ jednak zapewnić inspektorów, że takowe informacje w rozkÅ‚adzie jazdy i oznaczenia na autobusach pojawiÄ… siÄ™ po dostarczeniu nowych 12 pojazdów niskopodÅ‚ogowych w tym roku.
W ocenie czÄ…stkowej inspektorzy NIK stwierdzili: - Miasto sukcesywnie realizowaÅ‚o inwestycje w celu poprawy dostÄ™pnoÅ›ci przestrzeni publicznej. NIK negatywnie ocenia niezastosowanie w dziaÅ‚aniach inwestycyjnych części rozwiÄ…zaÅ„ wspomagajÄ…cych osoby o ograniczonej percepcji, a niekiedy również z niepeÅ‚nosprawnoÅ›ciÄ… narzÄ…du ruchu, przez co osobom tym nie zapewniono dostÄ™pu do przestrzeni publicznej na równi z osobami peÅ‚nosprawnymi.
Kontrola miała miejsce pod koniec 2017 roku, wystąpienie pokontrolne wydano w styczniu 2018 roku. Jego treść podano do publicznej wiadomości pod koniec października 2018 roku.