Ekspozycja przygotowana w 2016 r. w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy jako jedno z wydarzeÅ„ 1050 rocznicy chrztu Polski zostanie otwarta 17. maja i bÄ™dzie obecna w tym historycznym miejscu do koÅ„ca wrzeÅ›nia 2019 r.
Stauroteki to relikwiarze przeznaczone do przechowywania czÄ…stek Krzyża ÅšwiÄ™tego. Relikwiarz tego typu odnaleziony na wyspie Ostrów Lednicki to najstarsza spoÅ›ród znanych w Polsce staurotek – pochodzÄ…ca z 2 poÅ‚. X – 1 poÅ‚. XI w. Dokumentuje ona najwczeÅ›niejszÄ… falÄ™ chrystianizacji Polski. StanowiÅ‚a najpewniej dar bizantyjskiego cesarza, który trafiÅ‚ do rÄ…k ksiÄ™cia Mieszka I — prawdopodobnie jako pamiÄ…tka chrztu tego wÅ‚adcy. Obiekt ten stanowi punkt wyjÅ›cia do rozwiniÄ™cia opowieÅ›ci o relikwiarzach w których deponowano czÄ…stki krzyża oraz formach krzyża utrwalonych w chrzeÅ›cijaÅ„skiej architekturze.
Wystawa Okruchy Å›wiÄ™toÅ›ci. Relikwie Drzewa Krzyża ÅšwiÄ™tego — stauroteka z Ostrowa Lednickiego jest wyprawÄ… w Å›wiat peÅ‚nej zagadek historii Drzewa Krzyża ÅšwiÄ™tego oraz zwiÄ…zanych z nim relikwiarzy, których losy do dzisiaj owiane sÄ… wieloma tajemnicami. To podróż do dawnego Å›wiata przesiÄ…kniÄ™tego ogromnym Å‚adunkiem mistycyzmu, a jednoczeÅ›nie opowieść o przedmiocie, który odmieniÅ‚ losy naszego Å›wiata. Wraz z odnalezieniem Krzyża ÅšwiÄ™tego oraz z wiarÄ… w jego zbawczÄ… moc Å›wiat ten bowiem nigdy już nie byÅ‚ taki jak przedtem.
TytuÅ‚owa ekspozycja rozgrywa siÄ™ w kilku równolegÅ‚ych planach. Opowiada historiÄ™ Drzewa Krzyża ÅšwiÄ™tego oraz kreÅ›li jego fundamentalnÄ… rolÄ™ w przestrzeni chrzeÅ›cijaÅ„skiego Å›wiata — tej materialnej i duchowej. Wskazuje na ogromne bogactwo relikwiarzy sÅ‚użących do przechowywania czÄ…stek ÅšwiÄ™tego Krzyża i znaczenie gÅ‚ównych centrów ich depozycji i eksportu. Pokazuje stauroteki, jakie trafiÅ‚y na dwory polskich wÅ‚adców oraz relikwie Krzyża przechowywane w wielu miejscach naszych ziem. Narracja odwoÅ‚uje siÄ™ również do późnoantycznej i wczesnoÅ›redniowiecznej architektury, na której krzyż odcisnÄ…Å‚ swoje piÄ™tno.
Na tym tle rozwija siÄ™ opowieść o relikwiarzu Drzewa Krzyża ÅšwiÄ™tego, który trafiÅ‚ na Ostrów Lednicki. Akcentuje jego ogromne znaczenie dla pierwszych wÅ‚adców piastowskich, na którym mogli oni budować tożsamość swojej dynastii. Pokazuje rangÄ™ i znaczenie wyspy, na którÄ… trafiÅ‚a tytuÅ‚owa stauroteka — miejsca wielu zagadek i tajemnic, które zmieniÅ‚o wczesnÄ… historiÄ™ Polski.